Tedarik Zincirinde Tedarikin Rolü
Tedarik, stok ve sarf malzemelerinin satın alınmasından ve yönetiminden sorumludur. Tedarik zincirinde önemli bir rol oynayan tedarik, hangi tedarikçiler ile çalışacağına karar vermektedir.
Tam zamanında (JIT) stok kontrolü
Tam zamanında (JIT), işletmenin herhangi bir hammadde depolamadığı bir stok kontrol yöntemidir.
Mevcut hammaddeleri tükenmeden sadece ihtiyaç duyulanı getiren düzenli teslimatları vardır. Bu nedenle tampon stokuna ihtiyaç yoktur.
İşletme, doğrudan fabrika katındaki üretim hattına alınan küçük ama daha sık miktarlarda stok sipariş eder. Tedarik zinciri danışmanlık projelerinde stok kontrol yönteminin etkili olması için bir işletmenin tedarikçileriyle ilişkileri bu başlıkta her zaman değerlendirilmektedir. Tedarikçiler ideal durumda hem teslimat maliyetlerini hem de teslim süresini azaltmak için yerel olacaktır.
JIT stok kontrolünün dezavantajları olabilmektedir. Örneğin, geç teslimatlar nedeniyle bir işletmenin stokunun tükendiği zamanlar olur. İşletmeler, JIT’in avantajlarının dezavantajlarından daha fazla olup olmadığına karar vermelidir.
JIT’in Avantajları
- Tampon stok alanını kaldırmak, satış için daha fazla alan kullanılabileceği anlamına gelir.
- Daha küçük ama daha sık teslimatlar, ürünlerin daha taze olacağı anlamına gelir. Bir işletme ayrıca, örneğin taze meyve ve sebzeler gibi bozulabilir ürünler gibi yeni stokları daha sık teslim edebilir.
- İşletmeler artık, güncelliğini yitirebilecek veya modası geçebilecek stok için büyük miktarlarda sermayeye sahip olmayacaklar. Bu sermaye daha sonra yeniden yatırılabilir veya başka bir yere harcanabilmektedir.
- Ek olarak, güncelliğini yitirebilecek daha az stok bulundurmak israfı azaltacaktır. Ayrıca para tasarrufu sağlayacaktır.
JIT’in Dezavantajları
- İşletmeler için, örneğin dondurma talebinde artışa neden olan bir sıcak hava dalgası gibi beklenmedik talep değişikliklerine tepki vermek zor olabilmektedir.
- İşletmeler, yalnızca az miktarlarda satın alırlarsa toplu satın alma indirimlerini kullanamazlar.
- İşletme, ihtiyaç duyduğu stok miktarını yanlış değerlendirir ve ürünlerin stoklarının bitmesine sebep olursa, müşteri memnuniyetsizliğine sebep olabilmektedir.
İhtiyaca yönelik (JIC) stok kontrolü
İhtiyaca yönelik stok kontrolü (JIC) stok fazlası veya yerinde tampon stok üretmeyi veya satın almayı içeren bir stok kontrol yöntemidir. Bu durum, gerekirse iş için her zaman stok bulunduğu anlamına gelmektedir. İhtiyaca yönelik stok kontrolü, belirli bir üründe stoksuzluk olduğunda veya belirli bir ürüne yönelik talepte ani bir artış olduğunda çok faydalıdır. Örneğin, tahıl ürünü satan işletme, her hafta satış tahmininden 15 kutu daha fazla stok tutabilir. Geç teslimat, üretim veya tahılla ilgili bir sorun olduğu taktirde, stoktaki fazla ürüne güvenebilirler.
JIC’nin Avantajları
- Müşteri memnuniyet seviyesini artırır.
- Stoksuz kalma olasılığını azaltır.
- Toplu alım indiriminden yararlanmayı sağlar.
JIC’nin Dezavantajları
- Tampon stok alanı, işletme için daha fazla maliyetle daha fazla depolama alanı gerektirir.
- Uzun süre stokta tutulan ürünler tazeliğini kaybedebilir.
- Yüksek miktarda nakit para stoklara bağlanabilir.
- Stokların indirimli olarak satılmasına sebep olabilir.
Tedarikçi seçimini etkileyen faktörler
Çoğu işletme bir ürünü tamamen üretmez. Bunun yerine, hammaddelerinin veya bileşenlerinin bir kısmını tedarik eden tedarikçileri vardır. Bir işletmenin tüm ihtiyaçlarını karşılayabilecek tedarikçiler bulmak, bir işletmenin rekabetçi ve başarılı kalması için çok önemlidir.
Bir işletmenin tedarikçi seçerken göz önünde bulundurması gereken üç temel faktör vardır:
- Maliyet önemli bir husustur. Bir işletme malzemeleri ucuza alabiliyorsa, bu değişken maliyetlerini düşük tutar ve daha yüksek kar marjlarını korumasını sağlar. Çoğu zaman, işletmeler tedarikçilerden ne kadar çok ürün alırlarsa, indirimler için pazarlık yapmaları için o kadar fazla güce sahip olurlar.
- Bir ürün bir “bütçe” veya düşük maliyetli bir seçenek olarak pazarlansa bile kalite esastır. Örneğin, bir işletme ister gurme isterse süpermarketin kendi markalı çikolatasını yapıyor olsun, ham ürünlerin kalitesi dikkate alınmalıdır. İşletmelerin, müşterilerin satın almak istediği kaliteli ürünleri farklı fiyat noktalarında üretmesi gerekir.
- Bir tedarikçi seçerken güvenilirlik son derece önemlidir, bu teslimat, bulunabilirlik ve kapasite gibi alanları kapsayabilmektedir. Bir işletmenin, ürünlerinin zamanında teslim edileceğine ve tedarikçilerin müşterilerinin taleplerini karşılamak için sürekli olarak yeterli stoka sahip olacağına güvenebilmesi gerekir. Üreticiler için geç teslimatlar üretim sürecini kesintiye uğratır. Ayrıca mağazalar için geç teslimat stoklarının bitmesine neden olabilir. Bir işletmenin, talepteki herhangi bir ani artış için tedarikçisine de güvenmesi gerekir, örneğin bir sıcak hava dalgası sırasında dondurmalar gibi.
Tedarik ve lojistiğin bir işletme üzerindeki etkileri
Tedarik, doğru malzemeyi doğru tedarikçiden, doğru fiyata ve doğru zamanda almaktır. Ayrıca tedarik, iş başarısının hayati bir bileşenidir, müşteriler ürünlerin ihtiyaç duydukları anda ve doğru miktarda hazır olmasını beklemektedir.
Doğru ürünlerin tedarik edildiğinden ve gerektiğinde ulaşacağından emin olmak anlamına gelir. Lojistik, herhangi bir işletmenin tedarik zinciri yönetiminin hayati bir parçasıdır. Lojistik, taşıma, depolama ve dağıtım olmak üzere üç ana unsuru içerir.
- Taşıma, tedarik zincirinin bir bölümünden diğerine mal veya hizmet alma sürecidir. Bu, küresel veya yerel seyahati içerir. Birçok işletme mallarını taşımak için tekneler, uçaklar, kamyonlar, kamyonetler veya borular kullanır.
- Depolama, ürünleri perakende mağazalara veya çevrimiçi olarak satıldıysa müşteriye doğrudan gönderilmeden önce depolanmasını içerir. Birçok işletme büyük depolar kullanır.
- Dağıtım, ürünlerin son müşteriye mümkün olan en verimli şekilde ulaşmasını sağlar. Genellikle bu, ürünleri bir mağazaya götürmek anlamına gelir veya ürünler çevrimiçi olarak satılıyorsa bu, ürünleri teslim etmek için kuryelerin kullanılmasını sağlar.
Hem tedarik hem de lojistik, bir işletmenin maliyetleri ve verimliliği üzerinde etkilere sahiptir.
Tedarik Zincirinde İşletmenin maliyetleri ve verimliliği
İşletmenin maliyetleri, bir işletmenin genel finansal performansını büyük ölçüde etkileyebilmektedir. Çoğu işletme, uygun kalitede ürünler sunarken maliyetleri mümkün olduğunca düşük tutmayı amaçlar. Üretim hızlıysa veya işletmeler düşük kaliteli malzemeler kullanıyorsa birim maliyetler düşürülebilmektedir. Gecikmeler bir işletmeye paraya mal olabilir ve ürünler hasar görürse, kaybolursa veya kullanılamaz durumdaysa nakit akışını etkileyebilmektedir.
Verimlilik de bir işletmenin başarısı için çok önemlidir. Verimlilik, bir ürünün ne kadar hızlı ve etkili bir şekilde üretildiği veya bir müşteriye teslim edildiği ile ilgili olabilmektedir. Verimli olmak, daha az zaman veya kaynak gerektirdiğinden, bir işletme için üretim maliyetini de azaltabilmektedir.
İşletmeler, maliyetlere ve verimliliğe çok fazla odaklanmamaya özen göstermelidir. Bu iki unsur iş başarısı için önemlidir. Ayrıca işletmeler, sunulan ürün veya hizmetin kalitesine de odaklanmalıdır. Maliyetlere ve verimliliğe çok fazla odaklanılırsa, bunun işletme üzerinde genel olarak olumsuz bir etkisi olabilir. Bu nedenle bir denge bulmak çok önemlidir.
Etkili tedarik zinciri yönetiminin değeri
Tedarik zinciri, tüketicilere mal ve hizmet geliştirme, tedarik etme, üretme ve sağlama sürecidir. Bir tedarik zinciri, tedarikçiler ve nakliye şirketleri gibi bir dizi başka işletmeyle çalışmayı ve bunlara güvenmeyi içerebilmektedir. Bazı işletmeler, örneğin yerel bir kasap dükkânı gibi nispeten kısa bir tedarik zincirine sahip olabilmektedir. Bazı işletmeler, elektrikli ürünler üreten ve bunları dünya çapında dağıtan bir işletme gibi uzun bir tedarik zincirine sahip olur.
Etkili bir tedarik zinciri, işletmeler için aşağıdakiler gibi bir dizi önemli avantaja sahiptir:
- Anahtar süreçlerin verimli ve maliyet etkin bir şekilde çalışmasını sağlamak için tedarikçilerle birlikte çalışmak
- En iyi fiyat ve değer için mal ve hizmet almak
- Aerodinamik bir süreç ve hızlı üretim oluşturmak için israfı ve gereksiz maliyetleri azaltmak
- Daha az şikâyet ve daha düşük iade oranları ile sonuçlanan daha memnun son tüketiciler yaratmak
Sonuç olarak, bu faydaların başarıya yol açması ve işletmenin genel amaçlarına ulaşmasına yardımcı olması muhtemeldir. Etkin olmayan bir tedarik zinciri, geç teslimatlara neden olabilmektedir. Ayrıca yetersiz ürünler gibi büyük sorunlara neden olabilmektedir. Dahası bu bir işletmenin genel başarısını etkileyebilmektedir.
